Één van de grootste uitdagingen voor zorginstellingen is misschien wel het waarborgen van de veiligheid van patiënten of cliënten, zorgverleners en bezoekers. Infecties, datalekken en medicatiefouten liggen iedere dag weer in de positie om aan te vallen. Omdat de zorg draait om én door mensen, stelt de overheid allerlei eisen waaraan uw zorgorganisatie moet voldoen. Het is niet gek dat de hoge druk ook negatieve consequenties heeft. Het voldoen aan wettelijke eisen wordt door de jaren heen steeds meer als uitgangspunt gezien. Toch wordt daarmee het doel voorbij gelopen. In deze blog leggen we uit waarom.
Een gedeeld gevoel bij velen die in een zorginstelling werken, is dat de veiligheidseisen hen beperken in het werk. De achterliggende gedachte, dat het werk uiteindelijk draait om aandacht voor de patiënt of cliënt, wordt volgens hen beklemd door de extra handelingen en administratieve rompslomp. Dat die eisen in een ietwat stug jasje worden gegoten, is jammer en vermindert het plezier van en in het werk. De uitdaging voor veiligheid bij zorginstellingen ligt, buiten het voldoen aan de eisen om, dan ook in het verkrijgen van een andere visie op veiligheid. Door net even een andere kijk op veiligheid in de zorg, kan er echt iets veranderen.
Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving
Vroeger was het zo dat zorgorganisaties in de ogen van de maatschappij aan veiligheid voldeden, wanneer zij een afgestreepte veiligheidschecklist konden laten zien. Omdat we nog middenin de transitie zitten, dingt dit gedachtegoed nog steeds mee. Maar het is niet meer genoeg.
De transitie van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving brengt een hoop met zich mee. Denkwijzen moeten een slag draaien. Zo zullen organisaties vastlopen wanneer zij een gedachtegoed volgen waarbij controle centraal staat. Hierbij wordt in de zorg vooral gedoeld op beheersing van het handelen van zorgverleners door middel van protocollen en procedures. Dit gedachtegoed had lange tijd de overhand en men stevende steeds meer af op het idee dat alles maakbaar zou zijn. Schijn bedriegt en de transitie naar de participatiemaatschappij is daar het grote voorbeeld van. Wat veiligheidsrisico’s betreft, betekent dit dat er een omslag moet worden gemaakt van ‘beheersing’ naar ‘acceptatie’, om op de transitiegolf mee te kunnen surfen.
Een checklist is een middel, geen doel
Dat bovengenoemde omslag niet kan worden gerealiseerd door alleen de – door de overheid opgestelde – checklist af te vinken, moge daarmee duidelijk zijn. Begrijp ons hierin overigens niet verkeerd, want checklists zijn niet uit den boze. Sterker nog: het zijn fantastische middelen om tot inzichten te komen. Het woord wat hierbij echter nog wel eens vergeten wordt of er slechts achteraan loopt, is ‘waarom’. ‘Waarom gebeurt een dergelijke escalatie?’ Zolang dat woord geen onderdeel is van het natuurlijke, zal dat een ondergeschoven kindje blijven. Om veiligheid in een ander perspectief te plaatsen, is het dus van belang om checklists en andere hulpmiddelen ook werkelijk te zien als middel. Dus niet als doel op zich, maar als instrument om iets moois te bereiken.
Één van de instrumenten die in combinatie met de ‘waarom-vraag’ gebruikt kan worden, is een risicoinventarisatie en evaluatie, ofwel RI&E. De RI&E is verplicht voor elke organisatie met meer dan 1 betrokkene, wanneer u iemand in dienst neemt moet u kunnen aantonen dat u zorg voor hem of haar draagt. Door risico’s door een onafhankelijk deskundige in kaart te laten brengen, krijgt u zicht op de dingen die er fout kunnen gaan in uw zorgorganisatie.
Een ander instrument dat u kunt gebruiken, zijn checklists voor veiligheid. Dergelijke hulpmiddelen helpen u bij het verkrijgen van inzicht in situaties waarover u wellicht nog niet eerder heeft nagedacht. Één van de checklists die u daarvoor kunt gebruiken, is de checklist 'brandveiligheid in zorginstellingen'. Deze checklist hebben wij speciaal ontworpen om te testen hoe brandveilig uw zorginstelling is. Vergeet u niet om uzelf af te vragen 'waarom' het wel of niet op orde is?
